آموزشی, اخبار

اصول و قواعد ارگونومی در محل کار

اصول و قواعد ارگونومی در محل کار

اصول و قواعد ارگونومی در محل کار

آیا تا به حال اصطلاح ” ارگونومیک ” به گوشتان خورده است؟ این اصطلاح از دو ترکیب واژه یونانی ارگون به معنی کار و نوموس به معنی قانون است و به قوانینی اشاره دارد که باید هنگام استفاده از تجهیزات  محل کار و طراحی آن ها رعایت نمود تا استفاده ازآن ها راحت و ایمن باشد و حداکثر کارایی را داشته باشد. پس در تعریفی دقیق، ارگونومی شاخه ای از علم است که به افراد و محیط کار آنها می پردازد. 

ارگونومی به طراحی یا چیدمان محل کار می پردازد به گونه ای که متناسب با افرادی باشد که از آنها استفاده می کنند و حداکثر خروجی را بتوان از آنها به دست آورد. بر همین اساس در ادامه این مقاله هشت اصل اساسی ارگونومیک وجود دارد که به شما کمک می کند عوامل خطر ارگونومیک را شناسایی کرده و آن ها را رفع نمایید.

برای مثال حین استفاده از میز تحریر باید آرنج شما نسبت به میز در حالت 90 درجه باشد.

میز تحریر تابان

میز تحریر تابان

اصل 1. حفظ وضعیت خنثی

حالت‌های خنثی حالت‌ هایی هستند که در آن بدن در حالت نشسته یا ایستاده در یک راستا و متعادل است و کمترین استرس را بر بدن وارد می‌کند و مفاصل را در یک راستا نگه می‌دارد. وضعیت های خنثی فشار وارد شده به عضلات، تاندون ها، اعصاب و استخوان ها را به حداقل می رساند و در مقابل  حداکثر کنترل بر روی وضعیت ها را فراهم می کند و امکان تولید نیرو را افزایش می دهد. 

نقطه مقابل یک وضعیت خنثی، یک “حالت نامناسب” است. وضعیت‌های نامناسب از حالت خنثی به سمت حداکثر دامنه حرکتی، حرکت می‌کنند که این امر سبب افزایش فشار بر سیستم اسکلتی و عضلانی افراد می شود، که یک عامل خطرساز برای اختلالات اسکلتی عضلانی (MSD) است و باید تا جای ممکن از آن اجتناب شود.

در زیر نمونه‌هایی از حالت‌های خنثی در مقابل وضعیت نامناسب برای مچ دست، آرنج، شانه و پشت آورده شده است.که به راحتی با نگاه به وضعیت افراد  بلافاصله متوجه خواهید شد که چه زمانی افراد مشغول به کار در وضعیت نامناسبی قرار دارند و چه زمانی حالت خنثی را حفظ می کنند.

اصل 2. کار در منطقه قدرت / راحتی

این اصل بسیار شبیه به حفظ حالت خنثی است، اما برای آشنایی بیشتر ادامه به توضیح آن می پردازیم زیرا داشتن اطلاعات راجع به آن بسیار با ارزش است.

منطقه قدرت برای بلند کردن اشیاء نزدیک به بدن، بین ارتفاع ران و وسط سینه است. این ناحیه جایی است که بازوها و کمر با کمترین تلاش می توانند بیشترین وزن را بلند کنند. برای پیدا کردن صحیح ترین نقطه کافیست ارنج های خود را در حالت 90 درجه در حالی که بازو ها هم راستا با بدن می باشد در زمانی که ایستاده اید، نگه دارید.

این قسمت را می توانیم “منطقه راحتی” بنامیم. اصل در این قسمت این است که قدرت و دسترسی خود را به حداکثر برسانید ولی همچنان در منطقه خنثی باقی بمانید.

فعالیت و کار درست از منطقه قدرت / راحتی، تضمین می کند که در ارتفاع مناسبی کار می کنید، که عوامل خطر MSD را کاهش می دهد و امکان کار موثرتر و بدون درد را فراهم می کند. برای مثال هنگام قرار دادن کتاب ها و یا باکس های سنگین در کتابخانه، دراور، کمد لباس ، میز کنسول، میز جلو مبلی ، میز پاتختی، میز و صندلی یا میز ناهار خوری  یا قفسه ها بهتر است طبقات مقابل کمرتان را برای اجسام سنگین تر انتخاب نمایید.

کتابخانه الیت سه

کتابخانه الیت سه

اصل 3. اختصاص زمان به حرکت و کشش

سیستم اسکلتی عضلانی اغلب به عنوان سیستم حرکتی بدن انسان شناخته می شود و برای حرکت طراحی شده است. کار کردن برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت باعث خستگی بدن شما می شود. این همان چیزی است که به عنوان بار استاتیک شناخته می شود. 

نمونه فعالیتی هایی که باعث افزایش بار استاتیک روی افراد می شود: 

  • 30  دقیقه کار کردن با دستان خود در وضعیت بالای سر 
  • 8 ساعت کار حالت ایستاده یا نشسته
  • 60 دقیقه تایپ و یا نوشتن با مداد 

اگر این کارها را انجام دهید، افزایش بار استاتیک را تجربه خواهید کرد. چند ثانیه یا دقیقه اول خیلی بد به نظر نمی رسد، اما اثر تداوم موقعیت های به ظاهر بدون استرس در طول زمان، ایجاد خستگی و ناراحتی را در پی خواهد داشت. 

اولین کاری که پس از اتمام این کارها به طور طبیعی انجام می دهید چیست؟ بدن خود را کش می دهید. این یک پاسخ طبیعی بدن برای مقابله با فرسودگی عضلات و اسکلت بدن خواهد بود که باید به آن گوش دهید.

حرکات کششی خستگی را کاهش می دهد، تعادل و وضعیت عضلانی را بهبود میبخشد و هماهنگی بین عضلات را بالا می برد. زندگی و کار روزمره مانند یک ورزش حرفه ای است و شما نیز ورزشکاران حرفه ای پس باید بدن خود را برای کار، گرم و آماده کنید تا عملکرد های خود را بهبود ببخشید و خطر آسیب به فیزیک خود را کاهش دهید. 

همچنین انجام وقفه در طی کار به طور متوسط هر 60 دقیقه و انجام دوره ای حرکات کششی در طول روز برای جریان خون بهتر و بازیابی انرژی بسیار مفید است.

اصل 4. کاهش نیروی بیش از حد

نیروی بیش از حد یکی از عوامل خطر ارگونومیک اولیه برای بدن است. بسیاری از کارها به نیروی زیادی از بدن انسان نیاز دارند. تلاش عضلات برای پاسخ و ایجاد این نیرو، افزایش می یابد که همین امر باعث افزایش خستگی و خطر ابتلا به MSD خواهد شد.

شرایط متعددی وجود دارد که بر تلاش عضلا برای ایجاد نیرو تاثیر می‌گذارد، اما در مرحله اول باید تشخیص دهیم که آیا به نیروی بیش از حد نیاز دارد یا خیر و سپس راه‌هایی برای کاهش آن نیرو پیدا کنیم.

حذف نیروی بیش از حد نیاز، خستگی افراد مشغول به کار و خطر تشکیل MSD را در آن ها کاهش می دهد. استفاده از کمک‌ ابزار آلات مکانیکی، سیستم‌های تعادل، میزهایی با  ارتفاع قابل تنظیم، تجهیزات برقی و ابزارهای ارگونومیک باعث کاهش تلاش و فشار عضلانی می‌شود.  نه تنها در محیط کار بلکه در خانه نیز با استفاده از وسایلی مثل تخت خواب هایی با ارتفاع مناسب که هنگام بلند شدن از آنها نیاز فشار کمتری باشد، میتوان این مورد را رعایت نمود.

تخت خواب آوا ساخت گامی نو + باکس و شلف

تخت خواب آوا ساخت گامی نو + باکس و شلف

اصل 5. کاهش حرکات بیش از حد

انجام حرکت تکراری به صورت مدام یکی دیگر از عوامل خطر ارگونومیک اولیه است. بسیاری از وظایف و چرخه های کاری ماهیت تکراری دارند و اغلب برای انجام یک فرایند خاص و یا تولید محصولات در طی زمان کاری انجام می شود. تکرار زیاد یک فعالیت یا حرکت، زمانی که با عوامل خطر دیگر مانند نیروی زیاد یا  وضعیت‌های بدنی نامناسب ترکیب شود، می‌تواند به شکل‌گیری MSD کمک کند. اگر زمان انجام یک حرکت توسط افراد در مدت زمان 30 ثانیه یا کمتر باشد، آن حرکت، یک کار بسیار تکراری در نظر گرفته می شود.

انجام حرکات بیش از حد یا غیر ضروری باید در صورت امکان کاهش یابد و در شرایطی که این امکان وجود ندارد، باید برای حذف عوامل دیگر خطر ساز مثل نیروی بیش از حد و وضعیت های نامناسب تلاش نمود.

اصل 6. استرس تماسی با اشیاء را به حداقل برسانید

استرس تماسی ناشی از تماس مداوم بافت های حساس بدن مانند انگشتان، کف دست ها، ران ها و پاها با اجسام یا سطوح سخت یا تیز است. این تماس باعث ایجاد فشار موضعی برای ناحیه کوچکی از بدن می شود که می تواند خون، عملکرد عصبی یا حرکت تاندون ها و عضلات را تحت تاثیر قرار دهد.

نمونه هایی از استرس تماسی عبارتند از: 

  • قرار گیری مچ دست بر لبه تیز میز یا خط تولید در حین انجام کار
  • فشار دادن دسته ابزار به کف دست
  • کارهایی که نیاز به چکش زدن با دست دارند
  • نشستن بدون فضای کافی بر روی زانوها 

اصل 7. کاهش ارتعاش بیش از حد

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که قرار گرفتن منظم و مکرر در معرض ارتعاش می‌تواند منجر به اثرات نامطلوب دائمی بر سلامتی شود، که به احتمال زیاد زمانی رخ می‌دهد که تماس با یک ابزار ارتعاشی یا فرآیند کاری با چنین ویژگی ای، بخش روتین و روزانه ی مهمی از شغل فرد باشد.

لرزش مداوم  دست و بازو در اثر تماس با دستگاه هایی که این لرزش ها را تولید می کنند،  می‌تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از شرایطی شود که در مجموع به عنوان سندرم ارتعاش دست و بازو (HAVS) شناخته می‌شوند.

 سندرم ارتعاش، گردش خون و جریان های عصبی در انگشتان دست را تحت تاثیر قرار میدهد و باعث بروز علائم و نشانه های مثل بی حسی، درد و رنگ پریده شدن پوست می شود.

اصل 8. روشنایی کافی فراهم کنید

نور ضعیف یا بیش از حد یک مشکل رایج در محیط های کار است که می تواند بر عملکرد  و سلامت افراد تاثیر بگذارد. نور زیاد یا کم انجام کار را دشوار می کند. محیط های کاری با نور کم و یا شدید می تواند باعث خستگی چشم و سردرد شود. مناطقی که به درستی نورپردازی نشده اند، کارگران را در معرض خطر بیشتری برای انواع آسیب ها قرار می دهد زیرا میدان و افق دید آن ها کاهش پیدا می کند.

فراهم نمودن نور قابل تنظیم برای افراد، یک راه حل ساده برای مشکلات روشنایی است. در قسمت هایی که افراد در حالت کار با کامپیوتر هستند، اقداماتی را برای کنترل بازتاب نور روی صفحه نمایش انجام دهید و مطمئن شوید که نمایشگر در مقابل پنجره یا پس زمینه بسیار روشن قرار نگرفته است.

نتیجه گیری

لازم نیست ارگونومی محل کار به اندازه اتاق جراحی مغز سخت یا پیچیده باشد. اصول ارگونومیکی که در این مقاله گنجانده شده است، به راحتی امکان پذیر می شود ولی این کاربرد عملی و روزمره این اصول است که برای بسیاری از شرکت ها چالش برانگیز خواهد بود. 

با رعایت این اصول ارگونومیک اساسی، می توانید به شرکت خود کمک کنید تا عوامل خطری را که اغلب نادیده گرفته می شوند شناسایی کند، این ریسک را با ارزیابی ارگونومیک عینی اندازه گیری کند و اقدامات کنترلی را برای کاهش/حذف عوامل خطر ارگونومیک را اجرا کند. استفاده از وسایل ارگونومیک تاثیر زیادی در فراهم نمودن یک محیط استاندارد است که می توانید آنها را به راحتی از گامی نو تهیه نمایید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *