شلف
کمد
رگال
مبلمان
صندلی و نشیمن
میز ناهار خوری
تشک
کفی تخت خواب
میز پاتختی
آینه
ساعت
برای بسیاری از ما، کتابخانه ها فراتر از یک مجموعه کتاب هستند؛ آن ها نمایی از سلیقه، علاقه ها و حتی شخصیت ما را بازتاب می دهند. اما گاهی اوقات، همین کتابخانه به محلی برای آشفتگی تبدیل می شود. جلدهایی که روی هم انباشته شده اند، کتاب هایی که پیدا کردنشان ساعت ها طول می کشد، و حس ناخوشایند از بی نظمی، همگی نشانه هایی هستند که زمان مرتب سازی فرارسیده است.
امروز در این مقاله از گامی نو، قصد داریم یک برای همیشه به این بپردازیم که چگونه کتابخانه را مرتب کنیم؟ و آن را در 6 قدم ساده، تا سازمان دهی مجدد کتابخانه بیان کنیم، با ما همراه باشید.
چگونه کتابخانه را مرتب کنیم؟
برای داشتن یک کتابخانه منظم و کاربردی، باید این 6 مرحله ساده را قدم به قدم دنبال کنید. در لیست زیر این 6 قدم را به شما معرفی کردیم و در ادامه هر یک از این مراحل را به صورت دقیق و تخصصی بررسی خواهیم کرد تا به شما در ایجاد یک کتابخانه مرتب همراهی کنیم.
- خالی کردن کتابخانه و بررسی وضعیت کتاب ها
- دسته بندی کتاب ها
- تصمیم گیری درباره نحوه چینش کتاب ها
- چینش کتاب ها
- اضافه کردن المان های تزیینی
- سازمان دهی مداوم کتابخانه
1. خالی کردن کتابخانه و بررسی وضعیت کتاب ها
نخستین گام برای مرتب کردن کتابخانه، خالی کردن کامل قفسه ها است. تمامی کتاب ها را از قفسه ها بیرون بیاورید و آن ها را روی یک سطح صاف، مثل میز یا زمین، قرار دهید. این کار به شما دید واضحی از حجم کتاب ها و وضعیت کلی آن ها می دهد.
در این مرحله، وضعیت هر کتاب را بررسی کنید:
- کتاب های آسیب دیده: کتاب هایی که نیاز به تعمیر دارند، مثل کتاب های با جلد پاره یا صفحات جداشده، را جدا کنید و برای تعمیر کنار بگذارید.
- کتاب های غیر ضروری: اگر کتابی دارید که دیگر به آن نیازی ندارید یا علاقه ای به نگه داشتن آن ندارید، می توانید آن را اهدا کنید یا بفروشید.
این گام اولیه به شما کمک می کند تا با نظم و برنامه ریزی به سراغ مراحل بعدی بروید.
2. دسته بندی کتاب ها 
پس از خالی کردن کتابخانه و بررسی وضعیت کتاب ها برای مرتب کردن کتابخانه، نوبت به دسته بندی آن ها می رسد. این مرحله بسیار مهم است، زیرا پایه و اساس نظم کتابخانه شما را تشکیل می دهد. دسته بندی را می توانید بر اساس نیاز و سلیقه خود انجام دهید، اما در ادامه چند روش کاربردی و متداول را معرفی می کنیم:
روش های دسته بندی:
- بر اساس موضوع:
کتاب ها را بر اساس موضوعشان جدا کنید؛ مثلاً:
- علمی
- ادبیات
- تاریخی
- فلسفه
- آموزشی
این روش برای افرادی که به دنبال کتاب های خاصی در یک زمینه هستند، بسیار کاربردی است.
- بر اساس ژانر:
اگر علاقه مند به داستان و رمان هستید، می توانید کتاب ها را بر اساس ژانر های مختلف مانند عاشقانه، علمی-تخیلی، جنایی، یا معمایی دسته بندی کنید. - بر اساس زبان:
برای کسانی که کتاب هایی به زبان های مختلف دارند، دسته بندی بر اساس زبان (فارسی، انگلیسی، فرانسه و…) می تواند مفید باشد. - بر اساس نویسنده یا ناشر:
کتاب های یک نویسنده یا انتشارات خاص را در کنار هم قرار دهید. این روش برای کلکسیونرها یا طرفداران نویسندگان خاص جذاب است. - بر اساس اندازه:
اگر زیبایی بصری کتابخانه برای شما مهم است، می توانید کتاب ها را بر اساس اندازه (کتاب های جیبی، رقعی، وزیری) مرتب کنید. - بر اساس میزان استفاده:
کتاب هایی که بیشتر مطالعه می کنید یا به آن ها نیاز دارید، باید در دسترس ترین قفسه ها قرار بگیرند.
نکته: در این مرحله، عجله نکنید. اگر لازم است، چند روش مختلف را امتحان کنید و ببینید کدام یک برای نیازها و عادات شما بهتر عمل می کند. دسته بندی مناسب، کار شما را در مراحل بعدی مرتب سازی بسیار ساده تر خواهد کرد.
3. تصمیم گیری درباره نحوه چینش کتاب ها
بعد از دسته بندی کتاب ها، نوبت به انتخاب نحوه چینش آن ها در کتابخانه می رسد. این مرحله یکی از مهم ترین گام ها در پاسخ به این سؤال است که چگونه کتابخانه را مرتب کنیم؟ این کار به عوامل مختلفی مثل فضای موجود، زیبایی بصری، و نیازهای شما بستگی دارد. در ادامه، چند روش مرسوم و کاربردی برای چینش کتاب ها آورده شده است.
روش های چینش کتاب ها
- چینش بر اساس موضوع یا دسته بندی:
اگر در مرحله قبل کتاب ها را بر اساس موضوع یا ژانر دسته بندی کرده اید، می توانید هر دسته را در یک قفسه یا بخش جداگانه قرار دهید. این روش باعث می شود کتاب ها به راحتی پیدا شوند. - چینش بر اساس رنگ جلد:
اگر ظاهر کتابخانه برایتان اهمیت دارد، می توانید کتاب ها را بر اساس رنگ جلد مرتب کنید و یک جلوهی زیبا و چشم نواز به کتابخانه بدهید. این روش بیشتر برای کتابخانه های تزئینی مناسب است. - چینش بر اساس اندازه:
برای داشتن یک کتابخانه منظم و همگن، کتابها را بر اساس اندازه (از بزرگ به کوچک یا بالعکس) بچینید. این روش هم ظاهر زیبا ایجاد می کند و هم از فضای قفسه ها بهینه استفاده می کند. - چینش افقی کتاب ها:
یکی از روش هایی که شما می توانید اقدام به چینش کمد ها کنید، چینش افقی کتاب ها است، اگر شما کتاب هایی دارید که ممکن است در مدت زمان طولانی از آن ها استفاده نکنید، این یکی از بهترین روش ها برای چینش کتاب هاست. - چینش عمودی کتاب ها:
یکی از متداول ترین روش های چینش کتاب ها، برای مرتب سازی کتابخانه، چینش عمودی است، اما در این روش شما باید ابعاد کتابخانه، و حجم کتاب ها را در نظر بگیرید، اگر کتاب های کمی دارید، می توانید این کتاب ها را با کمی زاویه قرار دهید، اما اگر کتاب های زیادی دارید شاید نیاز باشد این زاویه را تا 90 درجه هم ببرید، اما دقت داشته باشید که زیاد کتاب ها را فشرده در کتابخانه قرار ندهید. - چینش ترکیبی کتاب ها:
در این مرحله شما میتوانید ترکیبی از این این دو روش استفاده نمایید، استفاده از ترکیبی از چینش عمودی و افقی، هم ظاهر کتابخانه را زیباتر می کند و هم از فضا به صورت بهینه استفاده می شود. - چینش بر اساس میزان استفاده:
کتاب هایی که بیشتر استفاده می کنید را در قفسه های پایین تر و در دسترس تر قرار دهید و کتاب هایی که کمتر استفاده می شوند را در قفسه های بالاتر یا دورتر قرار دهید. - چینش بر اساس نویسنده یا عنوان:
برای طرفداران نظم دقیق، چینش کتاب ها بر اساس نام نویسنده (به ترتیب الفبایی) یا عنوان کتابها یک روش مؤثر و کلاسیک است.
نکات مهم برای چینش کتاب ها
- در هنگام چینش، سعی کنید فضای کافی برای اضافه کردن کتاب های جدید در آینده در نظر بگیرید.
- کتاب هایی که به طور مکرر استفاده می کنید، باید به گونه ای چیده شوند که دسترسی به آن ها سریع و آسان باشد.
- برای جلوگیری از آسیب به کتاب ها، آن ها را بیش از حد فشرده در قفسه قرار ندهید.
انتخاب روش مناسب چینش، نه تنها باعث نظم بیشتر می شود بلکه کتابخانه شما را به فضایی جذاب و کاربردی تبدیل می کند.
4. چینش کتاب ها 
در این مرحله پس از تصمیم گیری درباره چینش کتاب ها نوبت به مرحله اصلی مرتب سازی کتابخانه میرسد، در این مرحله شما بر اساس تصمیمی که گرفتید در خصوص چینش کتاب ها اقدام به چینش کتاب ها در قفسه های کتابخانه چوبی خود می کنید، برای این کار باید به مواردی همچون ابعاد کتابخانه، فضای موجود برای جاگذاری کتاب ها و تمیز بودن کتابخانه توجه کنید.
نکات مهم قبل از قرار دادن کتاب ها در کتابخانه
پس از تصمیم گیری در مورد نحوه چینش کتاب ها، اکنون نوبت به مرحله اصلی مرتب سازی کتابخانه می رسد. در این مرحله، شما باید طبق تصمیماتی که در مورد چینش کتاب ها گرفته اید، اقدام به چیدن آن ها در قفسه های کتابخانه کنید. این کار به دقت و توجه نیاز دارد تا فضای کتابخانه به بهترین شکل ممکن بهره برداری شود و کتاب ها به طور مرتب و منظم قرار گیرند.
برای این کار، باید به چند عامل کلیدی توجه کنید:
- ابعاد کتابخانه:
قبل از شروع چینش، ابعاد قفسه ها و فضای موجود در کتابخانه را بررسی کنید. اندازه کتابخانه تعیین کننده این است که چه تعداد کتاب می توانید در هر قفسه جای دهید و نحوه چینش کتاب ها (عمودی، افقی یا ترکیبی) چگونه باشد. برای مثال، اگر فضای عمودی زیادی دارید، می توانید کتاب ها را به صورت عمودی بچینید، اما اگر فضای افقی بیشتر است، چینش افقی ممکن است گزینه بهتری باشد. - فضای موجود برای جاگذاری کتاب ها:
علاوه بر ابعاد کتابخانه، فضای خالی و قابل استفاده در قفسه ها را نیز در نظر بگیرید. اطمینان حاصل کنید که کتاب ها به گونه ای در قفسه ها قرار گیرند که نه بیش از حد فشرده باشند و نه فضای زیادی بین آن ها باقی بماند. این کار نه تنها باعث می شود کتاب ها منظم تر به نظر برسند، بلکه از آسیب به جلد یا صفحات کتاب ها نیز جلوگیری می کند. - تمیز بودن کتابخانه:
قبل از قرار دادن کتاب ها در قفسه ها، مطمئن شوید که قفسه ها تمیز و گردگیری شده اند. گرد و غبار و کثیفی می تواند به مرور زمان به کتاب ها آسیب برساند و ظاهر کتابخانه را تحت تأثیر قرار دهد. همچنین، پس از چیدن کتاب ها، برای حفظ نظم و زیبایی، هر چند وقت یک بار کتابخانه را گردگیری کنید.
اضافه کردن المان های تزیینی
پس از چینش کتاب ها در قفسه ها، نوبت به اضافه کردن المان های تزئینی می رسد. این مرحله به شما کمک می کند تا کتابخانه ای جذاب، شخصی و متناسب با دکوراسیون داخلی منزل یا محل کار خود ایجاد کنید. المان های تزئینی نه تنها فضای کتابخانه را زیباتر می کنند، بلکه می توانند شخصیت و سلیقه شما را نیز به نمایش بگذارند.
چند ایده برای اضافه کردن المان های تزئینی:
- گلدان ها و گیاهان آپارتمانی:
قرار دادن گلدان های کوچک با گیاهان سبز و زیبا در کنار کتاب ها، به فضای کتابخانه زندگی می بخشد. گیاهان نه تنها باعث زیبایی بیشتر می شوند بلکه در ایجاد حس آرامش در محیط کتابخانه نیز تأثیر گذارند. - مجسمه ها و اشیای هنری:
استفاده از مجسمه های کوچک، آثار هنری یا وسایل تزئینی خاص می تواند به کتابخانه شما جلوه ای هنری و منحصر به فرد بدهد. این اشیاء می توانند به صورت مرتب در کنار کتاب ها قرار گیرند تا ترکیبی از هنر و مطالعه ایجاد شود. - قاب عکس ها:
قرار دادن قاب عکس های خانوادگی، تصاویر هنری یا عکس های الهام بخش در قفسه ها می تواند فضای کتابخانه را دلپذیرتر و شخصی تر کند. این عکس ها می توانند بر روی کتاب ها قرار گیرند یا به دیوارهای اطراف کتابخانه متصل شوند. - شمع ها و لوازم دکوری کوچک:
شمع های معطر یا شمع های تزئینی، لوازم دکوری مثل ساعت های قدیمی، فنجان های چای یا جواهرات کوچک می توانند به زیبایی بیشتر کتابخانه شما بیفزایند. این المان ها به ویژه در شب ها می توانند فضای گرم و صمیمی ایجاد کنند.
نکات مهم در اضافه کردن المان های تزئینی:
- تنوع در اندازه ها و رنگ ها:
سعی کنید تنوعی در اندازه و رنگ المان های تزئینی ایجاد کنید تا جلوه بصری جذاب تری داشته باشید. اما توجه داشته باشید که بیش از حد از تزئینات استفاده نکنید تا کتابخانه شما شلوغ و پراکنده به نظر نیاید. - هماهنگی با دکور خانه:
المان های تزئینی باید با سبک دکوراسیون کلی خانه یا فضای اطراف هماهنگ باشند. برای مثال، اگر خانه شما به سبک مدرن است، از اشیاء ساده و با طراحی مینیمالیستی استفاده کنید. برای دکوراسیون کلاسیک، اشیاء تزئینی با طراحی های قدیمی تر مناسب تر خواهند بود. - فضای خالی:
برای حفظ نظم و زیبایی، از پر کردن همه فضاهای کتابخانه با تزئینات خودداری کنید. فضای خالی می تواند به محیط آزادی بیشتری بدهد و به کتاب ها فرصت نفس کشیدن دهد.
با افزودن این المان ها به کتابخانه، نه تنها فضای آن جذاب تر و دلنشین تر می شود، بلکه شما می توانید یک محیط مطالعه آرام و الهام بخش ایجاد کنید که هم از نظر ظاهری و هم از نظر کاربری کاملاً به نیازهای شما پاسخ دهد.
6. سازمان دهی مداوم کتابخانه 
یکی از مهم ترین مراحل برای پاسخ سوال (چگونه کتابخانه را مرتب کنیم؟)، سازمان دهی مداوم آن است. کتابخانه ها به مرور زمان و با اضافه شدن کتاب های جدید، به هم ریخته و دچار بی نظمی می شوند. برای جلوگیری از این مشکل، باید به صورت دوره ای به سازمان دهی و مرتب سازی کتابخانه توجه کنید.
نکات و روش ها برای سازمان دهی مداوم کتابخانه:
- مرتب سازی دوره ای:
بهتر است به صورت ماهانه یا فصلی کتابخانه خود را مرور کنید. در این مرور، کتاب ها را دوباره بررسی کرده و از مرتب بودن آن ها اطمینان حاصل کنید. این کار به شما کمک می کند تا از بی نظمی و آشفتگی جلوگیری کنید. - اضافه کردن کتاب های جدید:
هر بار که کتاب جدیدی به مجموعه شما اضافه می شود، آن را بلافاصله در دسته بندی های صحیح قرار دهید. این کار باعث می شود که کتابخانه همواره مرتب و به روز باشد و به راحتی به کتاب ها دسترسی داشته باشید. - حذف یا جابجایی کتاب های غیر ضروری:
هر از گاهی کتاب هایی که دیگر نیازی به آن ها ندارید یا دیگر از آن ها استفاده نمی کنید را از کتابخانه خارج کنید. می توانید این کتاب ها را اهدا کنید یا بفروشید. این کار باعث می شود فضای کتابخانه خالی و منظم بماند و کتاب هایی که برای شما اهمیت دارند در دسترس تر باشند. - دسته بندی مجدد:
ممکن است با گذشت زمان نیاز به تغییر در دسته بندی کتاب ها داشته باشید. به عنوان مثال، اگر تعداد کتاب های شما در یک موضوع خاص زیاد شده است، می توانید یک بخش جدید به کتابخانه اختصاص دهید. همچنین اگر برخی دسته بندی ها با گذشت زمان کم اهمیت شده اند، آن ها را دوباره سازمان دهی کنید. - بررسی وضعیت کتاب ها:
هر چند وقت یک بار، کتاب های خود را از نظر آسیب دیدگی یا کثیفی بررسی کنید. اگر کتابی آسیب دیده یا خاکی شده باشد، می توانید آن را تعمیر یا تمیز کنید تا دوباره به خوبی در کتابخانه قرار گیرد. این کار باعث حفظ وضعیت کتاب ها و افزایش طول عمر آن ها می شود. - ایجاد عادت های منظم:
برای جلوگیری از شلوغی و بی نظمی، بهتر است عادت های منظم برای نگهداری کتابخانه ایجاد کنید. به عنوان مثال، همیشه پس از استفاده از کتاب، آن را در جای خود قرار دهید و از گذاشتن کتاب های جدید به طور تصادفی در هر گوشه از کتابخانه خودداری کنید. - پیش بینی فضای اضافی:
همیشه مقداری فضای خالی برای کتاب های جدید و یا دسته بندی های جدید در کتابخانه در نظر بگیرید. این فضا به شما کمک می کند که بتوانید کتاب ها را به راحتی اضافه کرده و بدون نیاز به تغییرات بزرگ، کتابخانه را مرتب نگه دارید. - درگیر کردن اعضای خانواده یا همکاران:
اگر کتابخانه در خانه یا محل کار مشترک است، می توانید اعضای خانواده یا همکاران را در سازمان دهی کتابخانه مشارکت دهید. ایجاد یک سیستم برای بازگرداندن کتاب ها به مکان های مشخص یا ایجاد قوانین ساده برای استفاده از کتابخانه می تواند به حفظ نظم کمک کند.
سازمان دهی مداوم کتابخانه به شما کمک می کند تا همواره محیطی منظم و کاربردی داشته باشید که دسترسی به کتاب ها را آسان کرده و تجربه مطالعه را برای شما و دیگران لذت بخش تر کند.
سخن آخر
در نهایت، مرتب کردن کتابخانه نه تنها به ایجاد یک فضای منظم و کارآمد کمک می کند، بلکه تجربه مطالعه را نیز لذت بخش تر می سازد. با پیروی از این مراحل ساده و مؤثر، شما می توانید کتابخانه ای مرتب داشته باشی که نه تنها نظم را به خانه یا محل کارتان می آورد، بلکه به عنوان یک عنصر تزئینی و الهام بخش نیز عمل می کند. به یاد داشته باشید که سازمان دهی مداوم و توجه به نیازهای خاص خود در طول زمان، کتابخانه شما را به فضایی جذاب، کاربردی و دلنشین تبدیل خواهد کرد. پس با انگیزه و دقت این فرآیند را انجام دهید و از هر لحظه ای که در کنار کتاب های خود می گذرانید لذت ببرید.
سپاس، بابت زمانی که در اختیار ما قرار دادید.
سوالات متداول
1. چرا باید کتابخانه ام را مرتب کنم؟ مرتب کردن کتابخانه نه تنها به زیبایی و نظم محیط کمک می کند، بلکه دسترسی به کتاب ها را راحت تر می سازد و از بی نظمی و آشفتگی جلوگیری می کند. همچنین، این کار باعث افزایش طول عمر کتاب ها و جلوگیری از آسیب به آن ها می شود.
2. چگونه می توانم کتاب هایم را دسته بندی کنم؟ روش های مختلفی برای دسته بندی کتاب ها وجود دارد. شما می توانید کتاب ها را بر اساس موضوع (علمی، ادبیات، تاریخ)، ژانر (رمان، علمی تخیلی، معمایی)، نویسنده یا زبان دسته بندی کنید. همچنین می توانید بر اساس اندازه یا میزان استفاده از کتاب ها نیز آن ها را مرتب کنید.
3. آیا باید کتاب ها را بر اساس رنگ جلد یا اندازه مرتب کنم؟ مرتب کردن کتاب ها بر اساس رنگ جلد یا اندازه بیشتر به زیبایی بصری کتابخانه شما مربوط می شود. اگر زیبایی ظاهری برایتان اهمیت دارد، این روش ها می توانند کتابخانه ای جذاب و هماهنگ ایجاد کنند. اما اگر اولویت شما دسترسی سریع به کتاب ها است، دسته بندی بر اساس موضوع یا ژانر بهتر است.
4. چگونه می توانم فضای بیشتری در کتابخانه ایجاد کنم؟ برای استفاده بهینه از فضای کتابخانه، می توانید از چینش ترکیبی عمودی و افقی کتاب ها استفاده کنید. همچنین، کتاب هایی که به ندرت استفاده می شوند را می توانید در قفسه های بالاتر یا دورتر قرار دهید. برای کتابخانه های کوچک، انتخاب قفسه های بلند و باریک می تواند گزینه خوبی باشد.
5. آیا باید کتاب های آسیب دیده را نگه دارم یا دور بیندازم؟ کتاب های آسیب دیده را می توانید تعمیر کنید یا در صورت نیاز به آن ها علاقه ندارید، اهدا یا بفروشید. نگهداری کتاب های آسیب دیده ممکن است باعث به هم ریختگی و بی نظمی بیشتر شود.
6. آیا اضافه کردن المان های تزئینی به کتابخانه ضروری است؟ خیر، اما اضافه کردن المان های تزئینی مانند گلدان ها، شمع ها و مجسمه ها نه تنها به زیبایی کتابخانه می افزاید، بلکه می تواند فضای مطالعه را آرامش بخش تر و الهام بخش تر کند. این کار اختیاری است و بستگی به سلیقه شخصی شما دارد.
7. چگونه می توانم کتابخانه را به صورت مداوم مرتب نگه دارم؟ برای حفظ نظم کتابخانه، بهتر است به صورت دوره ای (ماهانه یا فصلی) کتابخانه را مرور کنید. کتاب های جدید را به سرعت در دسته بندی های صحیح قرار دهید، کتاب های غیر ضروری را از آن خارج کنید و برای جلوگیری از شلوغی، فضای کافی برای کتاب های جدید در نظر بگیرید. ایجاد عادت های منظم برای مرتب کردن کتابخانه نیز به شما کمک خواهد کرد.
