انواع چوب

چوب در ابتدا ماده‌ای حیاتی برای ساخت ابزارهای اولیه، خانه و قایق برای حرکت در رودها بود. پس از آن برای ساخت اکثر اشیا و ابزارهای سودمندی که انسان قرن‌ها برای پیشرفت زندگی خود به آن‌ها اتکا کرده بود، به کار رفت.

بخشی از فناوری چوب بر اثر تلاش صنعتگران باقی مانده، ولی بیشتر آن ناچار به دلیل کمبود منابع اولیه از بین رفته و با مواد و روش‌های دیگر که نتیجه انقلاب صنعتی بشر است، جایگزین شده‌ است.

طبقه‌بندی انواع چوب‌ها

قبل از اینکه به انواع چوب و کاربردشان بپردازیم، باید به این نکته اشاره کنیم که چوب‌ها به سه دسته کلی طبقه‌بندی می‌شوند و هر کدام از آنها کاربرد و ویژگی‌های مختص به خود را دارند. به طور کلی چوب‌ها به دسته‌های زیر طبقه‌بندی می‌شوند:

• نرم چوب‌ها
• سخت چوب‌ها
• چوب‌های صنعتی

نرم چوب‌ها

نرم‌چوب به آن دسته از چوب و الوارهایی گفته می‌شود که از درختان مخروطی به دست می‌آیند. نام علمی آنها جیمنوسپرم (Gymnosperms) بوده و درختانی هستند که برگ‌های سوزنی و میوه‌ای مخروطی شکل دارند.

درختان کاج، سرو، سدر، صنوبر، سکویا و سرخدار نمونه‌های پرکاربردی از این دسته هستند. مورد استفاده بیشتر این نوع چوب‌ها در نجاری، ساخت و ساز و مبلمانی مانند جاکفشی یا میز و صندلی حتی به عنوان قاب آینه ها است.

شایان ذکر است که برخلاف باور عموم، نام‌گذاری این چوب‌ها لزوماً ارتباطی با سختی یا نرمی بافت چوب ندارد. نمونه‌هایی مختلفی از سخت‌چوب‌ها وجود دارند که بافت آنها از نرم‌چوب‌ها نیز بسیار سبک‌تر و نرم‌تر است. به عنوان مثال چوب درخت بالسا که نمونه ای از سبک‌ترین و نرم‌ترین چوب تجاری است ولی در دسته‌ی سخت‌چوب‌ها جای گرفته است.

سخت‌ چوب‌ها

درست برعکس نرم چوب‌ها، سخت‌چوب‌ها از درختانی تولید می‌شوند که سوزنی‌برگ نباشند. به این درختان، اصطلاحاً برگریز (درختانی که برگ آنها در پاییز ریزش می‌کند) گفته می‌شود. نام علمی آنها انجیوسپرم (Angiosperms) است.

برخی از سوخت چوب‌ها عبارتند از درخت بلوط، افرا، گیلاس، ماهون و گردو. همان‌طور که گفته شد گونه‌های سخت‌چوب لزوماً از نرم‌چوب‌ها مستحکم‌تر نیستند. ویژگی خاص اکثر سخت‌چوب‌ها این است که دارای بافت‌های چوبی خاص و بسیار زیبا می‌باشند.

لازم به ذکر است که برخی از درختان مانند نخل و بامبو در دسته‌ی سخت‌چوب‌ها طبقه‌بندی شده‌اند، ولی از گونه‌های درختان برگریز نیستند. این درختان از نظر علمی جزئی از گیاهان تک‌لپه‌ای هستند، ولی به دلیل این‌که ویژگی‌های مشترک زیادی با سخت‌چوب‌ها دارند، در این دسته طبقه‌بندی می‌شوند.

لبته بامبو و نخل ممکن است گاهی اوقات در دسته‌ی چوب‌های صنعتی نیز طبقه‌بندی شوند.

مشخصات و تفاوت‌های اساسی بین این دو (نرم‌چوب و سخت‌چوب) به شرح زیر است:

چوب‌های سخت

• دارای گونه‌های گلدار با برگ پهن هستند
• انواع برگ‌ریز دارند
• بذر آن‌ها در داخل پوسته تشکیل می شوند (مانند انواع میوه و آجیل)
• دانه‌های متراکم دارند
• در کل گران هستند
• رنگ اکثر آن ها تیره است
• شیره کمی دارند
• نهان دانه هستند
• معمولاً از نظر وزن و تراکم سنگین هستند
• مقاومت خوبی در برابر آتش دارند

چوب‌های نرم

• رشدی سریع دارند
• هر چهار فصل سبز هستند ( معمولاً از خانواده درختان صنوبریان هستند)
• برگ‌هایشان سوزنی شکل است
• بذرهایشان درون یک مخروط دیده می‌شود
• قیمت بالایی ندارند
• رنگ آن‌ها معمولاً روشن است
• شیره زیادی دارند
• بازدانه هستند
• اکثراً از نظر وزن و چگالی سبک هستند
• مقاومت بسیار ضعیفی در برابر آتش دارند

چوب‌های صنعتی

دسته‌ی سوم چوب‌هایی که ممکن است از آن‌ها بشنوید یا روبرو شوید، چوب‌های صنعتی هستند. همان‌طور که از نام آنها می‌شود برداشت کرد، این چوب‌ها به صورت طبیعی یافت نمی‌شوند بلکه در کارخانه‌ها تهیه و تولید می‌شوند.

در تولید تخته چوب‌های صنعتی، چوب‌های طبیعی را آن گونه تغییر می‌دهند که ویژگی‌های مورد انتظار در آنها ایجاد شود. نام دیگر آنها چوب کامپوزیت بوده و معمولاً با استفاده از خرده دور ریز کارخانه‌های چوب‌بری ساخته می‌شوند.

چوب‌های صنعتی معمولاً در طی فرآیندهای شیمیایی و حرارتی تولید می‌شوند. محصول نهایی قابل استفاده در اندازه‌هایی به دست می‌آید که مشابه آن با استفاده از چوب طبیعی ممکن نیست.

انواع متداول چوب‌های صنعتی عبارتند از تخته چند لایه، تخته OSB، ام دی اف و تخته کامپوزیت. روکش‌های چوبی نیز معمولاً در دسته‌ی چوب‌های صنعتی قرار می‌گیرند، به دلیل آن‌که در تولید آنها، از فرآیندهای گوناگون برش و چسباندن برای دستیابی به یک بافت چوبی خاص و ابعاد مشخص استفاده می‌شود.

تخته فیبر

تخته فیبر را می‌توان در میان انواع چوب ساخته شده به دلیل “سازگار بودن با محیط زیست” در نظر گرفت. به دلیل آن‌که شامل مواد بازیافتی مانند خاک اره، تراشه‌های چوب، کاغذ، مقوا و الیاف گیاهی است.

این مواد با استفاده از موم و رزین مصنوعی بهم متصل می‌شوند. پس از آن گرم شده و تحت فشار زیاد قرار می‌گیرند تا ورق‌هایی با ابعاد بزرگ از آن ساخته شود.

انتخاب این ننوع چوب یک گزینه ارزان برای استفاده است که برای بسیاری از پروژه های ساختمانی و مبلمان‌سازی مانند میز تحریر، میز تلویزیون ، میز آرایش، تخت خواب ، بسیار مفید است.

از فوائد آن می‌توان به سبک بودن، تحمل بارهای سنگین و کیفیت خوب عایق بودن اشاره کرد. با این حال، هرگز دوام و استحکام آن به اندازه چوب واقعی نخواهد رسید. هم‌چنین، این چوب حاوی ماده شیمیایی اوره-فرمالدئید است که با برش تخته آزاد می‌شود. به همین دلیل، استفاده از ماسک محافظ گرد و غبار و عینک هنگام برش ضروری است. برای ایمنی بیشتر برش باید در یک منطقه با تهویه مناسب انجام شود. فرمالدئید سرطان زا بوده و همین‌طور احتمالاً باعث ایجاد مشکلات ریوی می‌شود.

ام دی اف MDF

اصطلاح MDF اغلب به اشتباه برای توصیف انواع الیاف فیبر استفاده می شود. در صورتی که تنها مربوط به فیبر با تراکم متوسط و بالا است. برای تهیه تخته‌ای به عنوان ام دی اف باید تراکم 600 تا 800 کیلوگرم در متر مکعب لحاظ شده باشد. به غیر از این، ام دی اف یک کامپوزیت چوبی مهندسی است که اکثر جزئیات مربوط به توصیف تخته فیبر، از جمله موارد مثبت و منفی را در خود جای داده است. یک استثناء در این مورد این است که به دلیل کوچک بودن الیاف معمولاً بدون “پارگی” یا شکاف، خوب برش می خورد.

با توجه به نگرانی ‌های موجود در مورد ماهیت سمی رزین‌ها و VOCs (ترکیبات آلی فرار) به تازگی تحقیقاتی انجام شده‌ است تا راه‌های جدیدی برای اتصال فراهم شود.

تخته خرده چوب (نئوپان)

این نوع چوب باز هم از آن جهت شبیه تخته فیبر و MDF است که یکی از انواع چوب‌های ساخته شده توسط بشر است. از همان مراحل ساخت نیز برای درست کردن آن استفاده می شود. با این حال، در مورد تخته خرده چوب از پوسته‌ها و تراشه‌های بزرگ‌تری نسبت به ام دی اف استفاده می شود که باعث ایجاد حفره های درون ساختار آن می شود. این حفره‌ها می‌توانند هنگام برش دادن تخته‌ها به اندازه‌های دلخواه، باعث ایجاد لبه های شکسته یا دندانه‌دار شوند. تخته خرده چوب به‌عنوان جایگزینی ارزان برای چوب های سنتی در نظر گرفته می‌شود و امکان تهیه مبلمان با وزنی مناسب و سبک را فراهم می‌کند. با این حال، مبلمان ساخته شده با این نوع از چوب به اندازه نمونه‌های مشابه ساخته شده از چوب یا MDF واقعی دوامی نخواهند داشت. به دلیل آن‌که جاذب رطوبت هستند و مستعد تاب خوردن بوده و بسیار ضعیف‌تر از آن نوع از چوب‌ها می‌باشند. همانند فیبر و MDF، از فرمالدئید در فرآیند تولید برخی از این تخته‌ها استفاده می‌شود.